Krzywa Wieża w Pizie i inne atrakcje

Piza nie jest przereklamowana!

Kiedyś widziałam zestawienie najbardziej przereklamowanych miejsc na świecie: http://przewodnik.onet.pl/reportaze/najbardziej-przereklamowane-miejsca-na-swiecie,1,3295208,artykul.html, Piza znajduje się w nim na 1 miejscu. Jadąc tam miałam już zatem wyrobione zdanie i przeświadczenie, że nie zobaczę tu nic niezwykłego.

A tu niespodzianka – miasto piękne i niezwykłe. Żółte, różowe i żółtobrunatne fasady, wytworny styl romański, bogactwo zdobień zainspirowanych kształtami i wzorami z Dalekiego Wschodu i krajów muzułmańskich. Plątanina uliczek, urocze kafejki i mimo wysokiej temperatury – dużo przyjemniejszy klimat niż w dusznej i śmierdzącej Florencji.

Piza leży ok. 13 km od Morza Liguryjskiego. Kiedyś była miastem portowym położonym nad samym morzem, jednak z upływem czasu muł osadzający się z rzeki Arno zapiaszczył port i stopniowo oddaliły ją od morza. Od początku XVI wieku rolę głównego miasta portowego Toskanii przejęło Livorno.

Parking w Pizie

Nie wjeżdżaliśmy do centrum samochodem, bo spodziewaliśmy utrudnień, stref ograniczonego ruchu, a w pobliżu samej Krzywiej Wieży i Placu Cudów – dużego tłoku i trudności z zaparkowaniem. Bez najmniejszego problemu znaleźliśmy miejsce parkingowe (płatne) przy ulicy biegnącej wzdłuż rzeki Arno – Lugarno Ranieri Simonelli. Stamtąd przeszliśmy uliczkami Starego Miasta na Plac Cudów, z którego rozpoczęliśmy nasz spacer po Pizie.

Piazza dei Miracoli

Muszę przyznać, że Krzywa Wieża w Pizie jest stosunkowo dobrze ukryta ;) Dojście do niej nie jest dobrze oznakowane i nie trafiliśmy tam jak po sznurku. Poszliśmy po prostu “na azymut” i dość niespodziewanie znaleźliśmy się przy Piazza Daniele Manin – małym placu z dużym McDonald’sem ;) tuż przed murami i bramą prowadzącą wprost na Piazza dei Miracoli, czyli Plac Cudów.

Piazza dei Miracoli, zwany też Piazza del Duomo wpisany jest od 1987 na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO i uznawany jest za jeden z głównych ośrodków architektury średniowiecznej na świecie. Jest ogromnym, otoczonym murem trawnikiem, a na nim – same cuda :) Katedra, Baptysterium, Krzywa Wieża i Camposanto Vecchio. Całość jest wspaniała i urzekająca, zupełnie nie rozumiem dlaczego plac uważany jest za przereklamowany i kiczowaty.

Katedra Santa Maria Assunta

Piękna pięcionawowa Katedra Santa Maria Assunta w stylu lombardzkim, na planie krzyża łacińskiego, zbudowana została w latach 1063 – 1118, a jej budowa możliwa była dzięki łupom zrabowanym saraceńskim piratom z Palermo. Jej fasada z białego i szarego marmuru, ozdobiona piaskowcem oraz płytkami ze szkła i majoliki, wykonana została przez mistrza Rainaldo z Pizy.  Wnętrze zachwyca kolorystyką – charakteryzują je biało-zielone pasy z białego marmuru i zielonego serpentynu oraz kolorowe dekoracje. Podział na pięć naw dokonany jest dzięki monolitycznym korynckim kolumnom. Najcenniejsze zabytki katedry to drzwi z brązu wykonane przez Bonannusa Pisana, mozaika Chrystus w Majestacie w apsydzie oraz ambona autorstwa Giovanniego Pisano. Ambona, która uległa zniszczeniu podczas pożaru w 1599 roku, została zdemontowana i ponownie złożona, ale nie udało się jej całkowicie zrekonstruować i nie wszystkie części wróciły na swoje miejsce.

Camposanto Monumentale

W północnej części placu, obok katedry, mieści się cmentarz Camposanto Monumentale inaczej Camposanto Vecchio. Camposanto, inaczej Święte pole to rodzaj cmentarza budowanego we Włoszech do XIX w. Ma kształt czworoboku otoczonego otwartymi do wewnątrz krużgankami.

Budowa Camposanto w Pizie rozpoczęła się w XIII w., w miejscu, gdzie już wcześniej chowany zmarłych, i trwała przez niemal 300 lat. Jest to budowla na planie prostokąta o imponujących rozmiarach 130×52 m, i zewnętrznych murach wysokości 12 m. Wewnątrz znajduje się obsadzony trawą dziedziniec, z ziemią przywiezioną 100 lat przed rozpoczęciem budowy z Golgoty. Większość grobowców znajduje się pod arkadami, a tylko część na wewnętrznym trawniku. Przez siedem wieków Camposanto stanowił chlubę Pizy, a odwiedzało go nie mniej osób niż sąsiednią Krzywą Wieżę. Trudno się dziwić – długość murów pokrytych freskami wynosiła ponad pół kilometra, co stanowiło ponad 900 m² fresków namalowanych w XIV i XV wieku – to więcej niż powierzchnia fresków w całej Kaplicy Sykstyńskiej! Większość z tych zbiorów – zarówno fresków jak i sarkofagów z rzeźbami i urn, została niemal doszczętnie zniszczona podczas pożaru w 1944 r., spowodowanego nalotem bombowym Aliantów. Prace rekonstrukcyjne rozpoczęto po wojnie i trwają nieprzerwanie do dziś, pozwalając zwiedzającym podziwiać to co zostało zachowane oraz już odrestaurowane grobowce i fragmenty fresków.

Baptysterium

Okrągłe baptysterium (czyli budowla przeznaczona do wykonywania obrzędu chrzcin) na Placu Cudów jest niezwykłe z kilku powodów. Po pierwsze to największe baptysterium we Włoszech, o średnicy 34,13 m i obwodzie 107,25 m. Jego wysokość wynosi 54,86 m, jednak łącznie z rzeźbą Jana Chrzciciela na szczycie jest wyższe od sąsiedniej Krzywej Wieży, która mierzy 54,98 m :) Po drugie – budowla powstawała od 1152 r. do 1363 r., łączy więc kilka stylów architektonicznych. Bryła budynku jest romańska, znacznie później ukończona kopuła – gotycka, podobnie gotyckie są pinakle (smukłe kamienne wieżyczki zakończone ostrosłupem) zdobiące elewację. Wewnętrzne filary wykonane były w stylu bizantyjskim, zaś sceny zdobiące ambonę datowaną n 1260 r. są zapowiedzą włoskiego Renesansu. Trzeci niezwykły fakt to akustyka wewnątrz budowli, w której można śpiewać samemu na głosy :) A jak ktoś nie ma odwagi – co pół godziny osoba z obsługi prezentuje tę właściwość wykonując dźwięki oddalone od siebie o tercję, które brzmią jak trójdźwięk. Zresztą – posłuchajcie sami wspaniałej prezentacji 10-sekundowego echa w baptysterium – filmik pochodzi z kanału EduMusica.

Sam budynek zaprojektował mało znany pizański architekt Diotisalvi, a jego dzieło kontynuowali w XIII wieku Nicola Pisano z synem Giovanim. Wnętrze baptysterium jest ogromne, wręcz przytłaczające i bardzo proste, pozbawione dekoracji. Mieści marmurową chrzcielnicę dłuta Guido Bigaralli da Como oraz znakomitą ambonę wykonaną w latach 1255 – 1260 przez Nicolę Pisano – ojca Giovanniego, twórcy ambony w sąsiedniej katedrze.

Ostatnia ciekawostka o baptysterium to fakt, że… ono także jest krzywe! :) Jest nachylone o 0,6 stopnia w stronę katedry. Ale to w sumie nie powinno nikogo dziwić, bo przecież stoi na tym samym piaszczystym i niepwenym gruncie co Krzywa Wieża.

Krzywa Wieża w Pizie

I na deser – Krzywa Wieża w Pizie. Ale przecież o niej napisano juz wszystko! :) No trudno, spróbuję przesiać z natłoku informacji to co dla nas było najistotniejsze i co nas najbardziej zaciekawiło. Trochę historii, trochę architektury i ciekawostki, między innymi – dlaczego Krzywa Wieża w Pizie jest krzywa ;)

Krzywa Wieża, czyli Torre Pendente di Pisa, to w rzeczywistości kampanila, czyli dzwonnica przykatedralna. Nie jest do końca jasne kto jest autorem projektu wieży – choć wiele miejsc w sieci podaje, że byli to Bonanno Pisano oraz Guglielmo, ewentualnie Gherardo di Gherardo. Szczególnie, że nazwisko tego pierwszego odkryto w 1820 r. w posadzce przy wejściu do wieży, jednak okazuje się, że to może mieć związek z istniejącymi tu do 1595 r. drzwiami z brązu. Kolejne badania wskazywały, że autorem projektu mógł być Diotislavi – ten sam, który zaprojektował baptysterium, a także inną dzwonnice w Pizie – San Nicola. Jednak Diotislavi zwykle podpisywał swoje dzieła, a tu nie znaleziono podpisu, co prowadzi do dalszych poszukiwań. Wśród architektów wymienia się też Wilhelma z Innsbrucku, który w 1260 roku dodał do wieży szóstą i siódmą kondygnację.

Budowa wieży, zbudowanej z 14,5 tysięcy ton marmuru (!) rozpoczęła się w 1173 roku i trwała 199 lat, do roku 1372. Ze względu na płytkie wody gruntowe w tym rejonie, fundamenty sięgnęły tylko 3 metrów. Skutkiem tego bardzo szybko, już po zbudowaniu pierwszej kondygnacji, część budowli zaczęła tonąć i odchylać się w południową stronę. Próbowano to w różny sposób korygować, na przykład wydłużając kolumny z jednej strony wieży. Jednak jeszcze zanim budowniczy dotarli do czwartej kondygnacji, południowe kolumny były już 5 centymetrów wyższe niż północne.

Ponieważ wieża nieprzerwanie się pochylała, zaprzestano budowy. Wznowiono ją w 1234 r. i dobudowano kolejna kondygnację, pomimo, że wieża wciąż się odchylała i jej południowa część była już 15 centymetrów niższa niż północna. Znów wstrzymano budowę, tym razem na 26 lat, do roku 1260, kiedy to Wilhelm z Innsbrucka dodał do wieży dwie kolejne kondygnacje. Z kolei inne źródła podają, że budowę wznowiono później – w 1272 roku, a kolejne kondygnacje dodał Giovani di Simone.

Ostatnia, ósma kondygnacja, będąca jednocześnie dzwonnicą powstała w 1350. Jej twórcą był Tommaso Pisano, który dobudował spiralne schody wewnątrz wieży i podobnie jak poprzednicy wydłużył jej południową ścianę. Budowę wieży zakończono w 1372 roku, a ona do nieprzerwanie do dziś systematycznie się pochyla, w tempie 1-2 milimetry rocznie. Pomiary są aktualizowane na bieżąco od 1911.

Obecnie Krzywa Wieża w Pizie ma 55,86 m z południowej, niższej strony i 56,67 m od strony północnej, wyższej. Oryginalna wysokość wynosiła 60 m. Wychylenie wynosi więcej niż 5 metrów. Średnica wieży wynosi 15.848 m i posiada ona 251 schodów prowadzących na szczyt wieży. Limit odwiedzających to 30 osób w jednym czasie.

Zwiedzanie Campo dei Miracoli – ceny

Krzywa Wieża – 18 € (przy zakupie online)

Ze względów bezpieczeństwa dzieci poniżej 8 roku życia nie mogę wchodzić na Wieżę. Dzieci od 8 do 18 roku życia mogę wejść na Wieżę tylko w towarzystwie osoby dorosłej. Cena biletu młodzieżowego jest taka sama jak dla dorosłego, nie ma zniżek.

Wejście do 1 z trzech zabytków: Baptysterium, Camposanto, Muzeum Sinopie (przy Placu Cudów, ze szkicami fresków z murów Camposanto zniszczonych w II Wojnie Światowej w 1944 roku) – 5 € (przy zakupie online)

Wejście do 2 z trzech zabytków: Baptysterium, Camposanto, Muzeum Sinopie – 7 € (przy zakupie online)

Wejście do 3 z trzech zabytków: Baptysterium, Camposanto, Muzeum Sinopie – 8 € (przy zakupie online)

Katedra – za darmo

Nie tylko Krzywa Wieża w Pizie

W Pizie urzeka nie tylko Plac Cudów, nas oczarowały także inne miejsca. W drodze z Piazza dei Miracolli w stronę rzeki Arno dochodzi się do jednego z głównych placów miasta – Piazza dei Cavalieri. To pięknego, przestrzennego i spokojny plac, otoczonego zabytkowymi budynkami i pałacami pochodzącymi z XVI i XVII wieku. Znajduje się tu główny budynek uczelni Palazzo della Carovana zwany też Palazzo dei Cavalieri z przepiękną, delikatnie rzeźbioną fasadą Giorgio Vasariego. Pałac od 1846 roku jest siedzibą prestiżowej uczelni Scuola Normale Superiore di Pisa.

Drugim wspaniałym budynkiem na Piazza dei Cavalieri jest Palazzo dell’Orologio, Dom Zegarowy, zwany Gherardesca, gdyż tu w 1284 r. został oskarżony o zdradę i skazany na śmierć głodową razem ze swoimi dziećmi Hrabia Ugolino della Gherardesca (ten epizod opisał Dante w Boskiej Komedii, w Piekle).

Tu znajduje się również kościół rycerskiego Zakonu św. Stefana (Chiesa di Santo Stefano dei Cavalieri) oraz pomnik Cosimo I dłuta Pietro Francavilla, z 1594 r.

Idąc na południe od Piazza dei Cavalieri, w stronę rzeki Arno, dosłownie w dwie minuty dochodzi się do malutkiego Piazza San Frediano z urokliwym romańskim kościółkiem pochodzącycm z 1061 r. – Chiesa San Frediano. Na tym placu zatrzymaliśmy się na lunch – ponieważ wszystkie restauracje miały akurat sjestę, a dzieci były juz głodne, usiedliśmy w pierwszym otwartym po drodze barze – Pisa Pizza. Studencko-turystyczne miejsce, ale idealne na szybką przekąskę i chłodny napój – duży wybór pizzy na kawałki i pysznych ciepłych panini.

Na końcu naszego spaceru po Pizie, przy południowym brzegu rzeki Arno, zachwycił nas stojący samotnie tuż obok mostu Ponte Solferino, mały, biały, marmurowy kościółek Santa Maria della Spina, w stylu romańsko-gotyckim.

I na koniec jeszcze kilka ciekawostek o mieście, które wg autora cytowanego wyżej artykułu miało mnie rozczarować, a tak bardzo mnie zachwyciło:

• Piza to miasto uniwersyteckie – znajduje się tu jeden z najstarszych uniwersytetów świata, założony w 1343 roku.
• W Pizie istnieją jeszcze dwie wieże, które są krzywe – są to dzwonnice kościołów St. Michele dei Scalzi i St. Nicola.
• Zarówno katedra jak i baptysterium na Placu Cudów również “toną”.
• W katedrze na Piazza dei Miracoli był ochrzczony w 1565 r. Galileo.